Nijverheid...
Erfgoed:
 |
Het deltagebied van de Schelde zag er in de vroege Middeleeuwen
heel anders uit dan de stroom zich geografisch nu voordoet.
Tot rond de jaren 1250 liep de dalweg van de Schelde ten noorden van Walcheren en Zuid-Beveland en hetgeen we nu de Westerschelde noemen was toen de "Honte", een ondiepe geul, welke zich tussen schorren en moerassen, over een hoge drempel, naar de Noordzee wendde.
Saeftinge wordt voor het eerst vermeld in een akte van verdeling door Lodewijk de Vrome in 821, samen met Axel en Temse.
De aanleg van de eerste dijken, die gelet op de vermelde hydrografische toestand niet zo stevig en hoog moesten zijn werd aangevat door de cisterciënzerbroeders van de abdij "Ter Duinen", in de XIII eeuw.
Tot rond de jaren 1250 liep de dalweg van de Schelde ten noorden van Walcheren en Zuid-Beveland en hetgeen we nu de Westerschelde noemen was toen de "Honte", een ondiepe geul, welke zich tussen schorren en moerassen, over een hoge drempel, naar de Noordzee wendde.
Saeftinge wordt voor het eerst vermeld in een akte van verdeling door Lodewijk de Vrome in 821, samen met Axel en Temse.
De aanleg van de eerste dijken, die gelet op de vermelde hydrografische toestand niet zo stevig en hoog moesten zijn werd aangevat door de cisterciënzerbroeders van de abdij "Ter Duinen", in de XIII eeuw.
 |
 |
 |
|---|
Het Land van Saeftinghe was in de late Middeleeuwen een
gebied van welvarende polders, waarin verschillende dorpen lagen.
Het gebied bereikte zijn grootste omvang omstreeks 1350.
De belangrijkste bestaansvormen waren landbouw en het zogenaamde moerneren (het winnen van turf).
Deze turf werd als brandstof gebruikt en er werd zout uit gewonnen.
Als gevolg van de ligging op het punt waar Honte en Schelde samenvloeien, was de streek bijzonder kwetsbaar voor stormvloeden.
Er lagen 4 dorpjes in de heerlijkheid (de vrije Vlaamse heerlijkheid), Saeftinghe, Namen, St. Laureins en Casuwele.
Tijdens de Allerheiligenvloed van het jaar 1570 liep het grootste deel van de polders onder water.
Vier jaar later sloeg de zee echt toe en reikte het "Verdronken Land" tot bij de plaatsen Beveren, Verrebroek en St. Gillis in België.
Het dorp Saeftinghe en nog enkele andere stukken bleven behouden.
Het gebied bereikte zijn grootste omvang omstreeks 1350.
De belangrijkste bestaansvormen waren landbouw en het zogenaamde moerneren (het winnen van turf).
Deze turf werd als brandstof gebruikt en er werd zout uit gewonnen.
Als gevolg van de ligging op het punt waar Honte en Schelde samenvloeien, was de streek bijzonder kwetsbaar voor stormvloeden.
Er lagen 4 dorpjes in de heerlijkheid (de vrije Vlaamse heerlijkheid), Saeftinghe, Namen, St. Laureins en Casuwele.
Tijdens de Allerheiligenvloed van het jaar 1570 liep het grootste deel van de polders onder water.
Vier jaar later sloeg de zee echt toe en reikte het "Verdronken Land" tot bij de plaatsen Beveren, Verrebroek en St. Gillis in België.
Het dorp Saeftinghe en nog enkele andere stukken bleven behouden.
 |
 |
 |
 |
|---|
In 1584 (de Tachtigjarige Oorlog) staken de soldaten van
de Nederlanden de laatste intact gebleven dijken door, waardoor de totale
vernietiging van de heerlijkheid en een deel van noordoost Waasland een
feit geworden was.
Later is men opnieuw begonnen met inpolderen.
De laatste polder die bedijkt is, is de hertogin Hedwigepolder, voltooid in 1907.
Wat nu nog over is, is een oppervlakte van ongeveer 3500 hectare, bestaande uit schorren en slikken. Het gebied is doorsneden met honderden grote en kleine geulen.
Later is men opnieuw begonnen met inpolderen.
 |
 |
 |
De laatste polder die bedijkt is, is de hertogin Hedwigepolder, voltooid in 1907.
Wat nu nog over is, is een oppervlakte van ongeveer 3500 hectare, bestaande uit schorren en slikken. Het gebied is doorsneden met honderden grote en kleine geulen.
 |
 |
 |
|---|
De 3 hoofdgeulen zijn: Speelmansgat, IJskelder en Hondegat, deze geulen vertakken zich naar de dijk toe steeds verder, totdat ze uiteindelijk doodlopen.
Tweemaal per dag lopen deze geulen helemaal vol.
 |
 |
Het Verdronken Land van Saeftinghe is het grootste brakwatergebied van West-Europa.
Het water is ongeveer half zo zout als zeewater. Het aantal vogels dat hier overwintert, loopt in de tienduizenden.
Veel geziene gasten zijn de wilde gans, de smient en de pijlstaarteend.
Zelfs de zeer zeldzame zeearend en grauwe kiekendief tref je er soms aan.
De flora is geheel aangepast aan het brakke water.
 |
 |
 |
|---|
In de lage kommen, die bijna elk getij overstromen, treft men Engels slijkgras, zeekraal en riet aan.
Het Engels slijkgras is in de twintiger jaren ingevoerd uit Engeland, om de landaanwinning te bevorderen.
In de hogere kommen groeit vooral schorrezoutgras, kweldergras, zeebies en zeeaster.
Op de hoger gelegen delen overheersen strandkweek, spiesblad- en zoutmelde, terwijl op de allerhoogste gedeelten ronde rus en melkkruid voorkomen Om de verruiging van de begroeiing tegen te gaan worden de schorren beweid met runderen.
Er bevindt zich ook nog één, buitendijkse gelegen, schaapskooi in het gebied.
 |
 |
|---|
 |
 |
 |
 |
 |
-
Het kasteel van Saefthinge:
Het kasteel lag op een zeer kwetsbare plaats en had veel te lijden van stormvloeden.
De dijk bij het kasteel brak bij elke stormramp die de streek teisterde door, en overstroomde de nabijgelegen gaanderijen.
 |
 |
|---|
 |
|---|
Foto uit 1940, Tjalk van Arjan Van Denderen
De houten Tjalk onderhield een beurtdienst Rotterdam Emmahaven. Vervoerde vaak klompen naar Rotterdam en bracht vaak kaas en graan mee terug.
 |
 |
Het schip Christina geladen met suikerbieten. |
Grote drukte in de haven. |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Monumentale mooie schuur op de weg naar Emmahaven.
 |
 |
Ondertussen is begin oktober 2018 de monumentale plankenschuur uit het straatbeeld langs de Koninginnestraat verdwenen.
Het is zonder meer weer een verlies voor het aanzicht van Emmadorp.
 |
KONINGIN EMMAPOLDER
De Koningin Emmapolder is gelegen in de gemeente Hulst en wordt begrensd door de Westerschelde, de Van Alsteinpolder, Louisapolder en de Prosperpolder. De oppervlakte is circa 599 hectare. De Koningin Emmapolder werd in 1897 bedijkt uit het in 1584 verdronken Land van Saeftinge.
In de beginjaren werd de polder ook wel `Koninginnepoldef genoemd. Voor de directeur van de registratie en domeinen J.F.van Dunné te Middelburg werd het bedijkingscontract opgesteld.
De contractanten waren: Ch.M.J.Prince, hertog van Arenberg en A.F.Prince, hertog van Arenberg.
In het contract werd bepaald dat de contractanten gemeenschappelijk zouden overgaan tot bedijking, waarvoor de volgende werken ten uitvoer moesten worden gebracht:
- het bouwen van een uitwateringsduiker onder de dijk van de polder Van Alstein;
De afwatering zou plaats hebben door een gemetselde duiker onder de dijk van de polder Van Alstein.
Daartoe werden met Van Alstein in februari, maart en april 1896 overeenkomsten gesloten.
De te bouwen haven werd door de staat in beheer en onderhoud overgedragen aan de gemeente Clinge. Het contract werd op 9 mei 1896 goedgekeurd door de minister van Financien.
In 1897 kwam de bedijking gereed.
De eerste vergadering van 'belanghebbenden bij de ten jare 1897 nieuw bedijkten polder in het Verdronken Land van Saeftingen, genaamd Koningin Emmapolder' werd voorgezeten door A.Tukker, ontvanger der registratie en domeinen. Als secretaris trad op H.W.Neervoort, candidaat-notaris.
Het aantal 'belanghebbenden' bedroeg 9. In de eerste vergadering werd een debat gehouden tussen K.J.A.G.baron Collot d'Escury en de heer W.F.K.Lenshoek. De laatste stelde een stembevoegdheid voor volgens nieuwe normen, conform het reeds in Noord-Brababant beproefde systeem. Baron Collot d'Escury verklaarde zich tegenstander van de regeling gezien de historische gebruiken van de polders in Zeeland.
Het voorstel van Lenshoek werd aangenomen en de stembevoegdheid als volgt geregeld:
Collectie Stefaan Cleiren
In de beginjaren werd de polder ook wel `Koninginnepoldef genoemd. Voor de directeur van de registratie en domeinen J.F.van Dunné te Middelburg werd het bedijkingscontract opgesteld.
De contractanten waren: Ch.M.J.Prince, hertog van Arenberg en A.F.Prince, hertog van Arenberg.
In het contract werd bepaald dat de contractanten gemeenschappelijk zouden overgaan tot bedijking, waarvoor de volgende werken ten uitvoer moesten worden gebracht:
- het leggen van een zeedijk tussen de polders Van Alstein en Prosper;
- het bouwen van duikers en het leggen van potbuizen onder de wegen; - het leggen van een keibestrating op de Hanenweg;
- het maken van een haven voor de gemeente Clinge met los- en laadplaats, spuiboezem,
- het bouwen van een uitwateringsduiker onder de dijk van de polder Van Alstein;
- het maken van een waterboezem;
De afwatering zou plaats hebben door een gemetselde duiker onder de dijk van de polder Van Alstein.
Daartoe werden met Van Alstein in februari, maart en april 1896 overeenkomsten gesloten.
De te bouwen haven werd door de staat in beheer en onderhoud overgedragen aan de gemeente Clinge. Het contract werd op 9 mei 1896 goedgekeurd door de minister van Financien.
In 1897 kwam de bedijking gereed.
De eerste vergadering van 'belanghebbenden bij de ten jare 1897 nieuw bedijkten polder in het Verdronken Land van Saeftingen, genaamd Koningin Emmapolder' werd voorgezeten door A.Tukker, ontvanger der registratie en domeinen. Als secretaris trad op H.W.Neervoort, candidaat-notaris.
Het aantal 'belanghebbenden' bedroeg 9. In de eerste vergadering werd een debat gehouden tussen K.J.A.G.baron Collot d'Escury en de heer W.F.K.Lenshoek. De laatste stelde een stembevoegdheid voor volgens nieuwe normen, conform het reeds in Noord-Brababant beproefde systeem. Baron Collot d'Escury verklaarde zich tegenstander van de regeling gezien de historische gebruiken van de polders in Zeeland.
Het voorstel van Lenshoek werd aangenomen en de stembevoegdheid als volgt geregeld:
- met 8 hectare: één stem; - met 20 hectare: twee stemmen; - met 40 hectare: drie stemmen; met 80 hectare: vier stemmen; met 150 hectare of meer: vijf stemmen. Het college van Gedeputeerde Staten, aan wie het besluit ter goedkeuring werd voorgelegd, reageerde afwijzend.
Zij bracht de stembevoegdheid op vier hectare. In de daarop volgende vergadering konden 28 stemmen worden uitgebracht. Bij algemene stemmen werd het aantal gezworenen vastgesteld op twee. Als eerste dijkgraaf werd F.Hombach te Hulst benoemd en tot gezorenen H.A.van Weel en A.de Buck.
Collectie Stefaan Cleiren