Polderblues.be

Leven, wonen en werken in het Waasland



 

Wanneer men het over fort "De Perel" heeft, moet men beseffen dat men te doen heeft met drie forten.
De Perel 1: Is een Farnese-fort.
De Perel 2: Fort uit de Bedmar-linie die een militaire verdedigingslijn was langs de grens met Zeeuws-Vlaanderen.
De Perel 3: Brialmont heeft het fort de Perel2 uitgebreid voor zijn verdedigingsplannen van de Schelde.

Fort de Perel 1:
Behoorde tot de forten langs de Schelde die werden aangelegd rond 1578, Antwerpen was toen nog in Staatse handen. Ter beveiliging voor de verbinding Antwerpen en Zeeland werden ten noorden van de stad volgende forten aangelegd: Lillo (1579) op de rechteroever en Liefkenshoek (1582) op de linkeroever. Deze twee forten moesten verhinderen dat de Spanjaarden zich op de Scheldeoevers gingen nestelen. Toen in 1584 Farnese Liefkenshoek veroverde, liet hij de forten St. Marie en St. Philip aanleggen maar Lillo bleef in Staatse handen. Met zijn beruchte schipbrug sloot hij de Schelde af voor Staatse bevoorrading. De Staatsen controleerden de scheepvaartverbinding tussen Antwerpen en Gent , d.w.z. de Schelde, Braakman en Sas van Gent. Farnese was dus verplicht een andere verbinding over het water naar Gent te zoeken voor het aanbrengen van materiaal voor deze brug en ook voor de bevoorrading. Deze waterweg werd vanaf Gent de Moervaart naar Stekene en van daar naar fort St. Jan (ten zuiden van Paal), van hier werd de Parmavaart gegraven, die uitmondde in de Melkader te Kallo die uitkwam in de Schelde. Hier werd het fort de Perel 1 aangelegd. Het in aarde gebouwd fort had een vierkant grondplan en was op de hoeken versterkt met bastions. De vrede van Munster (1648) kwam voor sommige forten te laat en werden verwoest of weggespoeld. Een aantal moest ook verdwijnen volgens de bepalingen van deze vrede van Munster, en hierbij was ook het fort de Perel 1. Topografisch is door dhr Edmond Reyn vastgesteld dat de Perel 1 was gevestigd aan de huidige zeesluis van Kallo, onder de toegangsgeul en de zuidelijke havenpier. De zuidkant van de zwaaikom heeft een kaaimuur die gebouwd is op grote caissons. Die caissons 20 m diameter werden afgezonken door de grond er uit te halen. Uit die caissons werden sluismuren en gepunte palen bovengehaald.
Edmond Reyn heeft uiteindelijk kunnen bewijzen dat ze afkomstig waren van het fort de Perel 1.
De beschrijving staat in zijn boek Rijk Polderland verdwenen onder baggerzand.


 


Fort de Perel 2:
Wat meer naar het noorden van de Perel 1, werd het nieuwe fort de Perel 2 gebouwd in 1702 als onderdeel van de Bedmarlinie.
Deze linie ontleent zijn naam aan de markies van Bedmar. Het deel dat in Oost-Vlaanderen werd aangelegd liep van Gent over Rodenhuize en Stekene naar de Schelde. Omdat markies Bedmar een verkleefd medewerker van de Franse agenten in ons land werd deze linie ook wel Franse linie genoemd en was een defensieve opstelling tegen Zeeuws-Vlaanderen.
Deze verdedigingslijn liep vanaf de Perel 2 langs de dijk van Kallopolder, over Sint-Anthoniushoek en langs de dijk van de Oude Arenbergpolder (tegenover de nog niet ingedijkte schorren van de latere Nieuwe Arenbergpolder), tot Kieldrecht, (vroeger fort Verboom). Vandaar volgde deze linie de rijksgrens tot omtrent De Klinge om langs het fort Sint-Jan het kanaal Stekene-Hulst te bereiken. De bestaande forten Verboom, Spinola en Sint-Jan werden ook ingeschakeld. Er werden ook nieuwe steunpunten aangelegd: de schans Crèvecoeur en Dwars in de weg waartussen een verkortingsdijk werd aangelegd in 1703. De forten Sint-Marie, Verrebroek en Vrasene waren als bescherming in de diepte. Het fort werd in 1786 afgebroken.

Fort de Perel 3:
In 1870 is De perel 3 onstaan, dit was het werk van Brialmont. Uiteindelijk is het in september 1944 door de terugtrekkende Duitse troepen opgeblazen. Op dat ogenblik deed het fort nog dienst als opslagplaats voor zeemijnen. Met de aanleg van de Ketenissenlaan zijn ook de laatste resten van de omgrachting van dit fort verdwenen.





Collectie Paul Zwysen


Geopunt Vlaanderen "Vergelijk kaarten" Fort De Perel

Foto's collecties van Hugo Maes Paul Zwysen Hugo Van De Velde Miel De Keulenaer